Omurgalı Hayvanlar
Omurgalı Hayvanlar
OMURGALI HAYVANLAR
Hatırlatma:
OMURGALI HAYVANLAR
Genel Özellikler:
1- Tamamında Kapalı kan dolaşımı gözlenir. Alyuvar içerisinde hemoglobin taşıdıklarından kanları kırmızıdır.
2- Embriyonik dönemde notokordları vardır. Notokord gelişerek daha sonra omurga halini alır. (Ayırt edici özellik.)
3- Embriyonik gelişmelerinin ilk evrelerinde solungaç yarıkları bulunur. (Solungaç yarığı; gaz alışverişi ve beslenmede rol oynar.) (Ayırt edici özellik.)
4- Sinir sistemi sırt bölgesinde bulunur ve gelişmiştir. ( Omurgalı embriyosunda sırttaki bu içi boş sinir kordonu beyin ve omuriliğe dönüşür.) (Ayırt edici özellik.)
5- Solungaç̧, akciğer ve deri solunumu gözlenebilir.
6- Kuyrukları vardır. (Bazı omurgalıların kuyrukları sadece embriyonik dönemde görülür.) (Ayırt edici özellik.)
7- Tamamı Kıkırdak ya da kemik yapıdan oluşmuş iç iskelete sahiptir.
8- Ayrı eşeylidir. (Genellikle)
9- Eşeyli ürerler.
10- Holozoik ( katı besin parçaları, lokmalar ) beslenme gözlenir.
11- Tamamında Boşaltım organı Böbrektir.
♦Omurgalılar; Omurgalılar 5 grupta incelenir. Balıklar, Çift yaşamlılar, Sürüngenler, Kuşlar, Memeliler.
♦Omurgalı canlıların gelişmişlik düzeyine göre (En ilkelden en gelişmişe doğru) sıralaması:
- Balıklar,
- Çift yaşamlılar,
- Sürüngenler,
- Kuşlar,
- Memeliler.
Konuda Geçen Bazı Kavramların Daha Kolay Anlaşılması İçin Kısa Açıklamaları:
Holozoik Beslenme:
- Besinlerin, katı parçalar halinde alınıp özelleşmiş sindirim organlarında sindirilmesi ve emilmesine denir.
Kapalı Kan Dolaşımı:
- Kanın, kalp ve damarlardan oluşan kapalı bir sistem içinde ( damardan dışarı çıkmadan ) vücutta dolaşmasıdır.
- Kapalı dolaşım, açık kan dolaşımına göre daha hızlıdır.
- Mürekkep balığı, ahtapot gibi yumuşakçaların kafadan bacaklılar grubunda, yine omurgasızlardan halkalı solucanlarda ve tüm omurgalılarda görülür.
Hemoglobin:
- Alyuvarlarda bulunan, oksijen ve karbondioksit taşınmasına yardımcı olan, kana kırmızı rengini veren protein yapılı pigment maddesidir.
İç İskelet:
- Omurgalıların hepsinde görülen kıkırdak ve kemik dokudan oluşan yapıdır. Canlının hareketinde, korunmasında ve şeklinin belirlenmesinde etkili olan vücut içindeki kemik yapı.
1- BALIKLAR:
Genel Özellikler:
1- Tatlı ve tuzlu sularda yaşarlar.
2- Etçil, otçul ve hem etçil hem otçul olarak beslenen üyeleri vardır.
3- Vücutları pullarla kaplıdır. (Pulsuz balıklarda vardır.)
4- Solungaç̧ solunumu yaparlar. (Yani suda çözünmüş oksijenden faydalanırlar.)
5- Kapalı dolaşım görülür.
6- Kalpleri iki bölmelidir. Bir kulakçık, bir karıncıktan oluşan kalpte daima kirli kan bulunur. Vücutlarına temiz kan gönderir.
7- Küçük kan dolaşımı yoktur. Balıklar, küçük kan dolaşımının görülmediği tek omurgalı sınıfıdır.
8- Soğukkanlı canlılardır. Yani vücut sıcaklıkları dış ortam sıcaklığına bağlı olarak değişen canlılardır.
9- Boşaltım organı böbreklerdir.
10- Dış̧ döllenme, dış gelişme gözlenir. Eşeyli ürerler ve ayrı eşeylidirler. (Bazı türlerinde iç döllenme gözlenir. )
11- Azotlu boşaltım atıkları Amonyaktır.
12- Kemik veya kıkırdaktan yapılmış iç iskeletleri vardır.
13- Çoğunda dış döllenme ve dış gelişme ile olur. Kıkırdaklı balıklarda iç döllenme iç gelişme görülebilir.
14- Kış uykusuna yatmazlar.
Balıklar üç grupta incelenir. Bunlar:
1- Çenesiz balıklar
2- Kıkırdaklı balıklar
3- Kemikli balıklar
1- Çenesiz Balıklar:
1- Çeneleri ve dişleri yoktur. En ilkel omurgalılardır.
2- Besinleri süzerek alırlar.
3- Erginlerinde notokord ( sırt ipliği) vardır.
4- Vücut yüzeyinde pul yoktur.
Örnek: Petromizon , myxini çenesiz balıklara örnektir.
Not:
- Bazıları da parazittir.
- Balina yunus gibi deniz memelilerine ağızlarıyla tutunup onlarının kanlarını emerek beslenirler.
2- Kıkırdaklı Balıklar:
1- İç iskelet kıkırdak yapıdadır.
2- İç döllenme gözlenir.
3- Yüzme kesesi yoktur. Batmamak için sürekli hareket ederler.
( Yüzme kesesi: balığın gaz alışverişine yardım ederek, balığın su içerisinde batmadan kalmasına yardımcı olan balon biçimindeki bir yapıdır. )
4- Yanal çizgi vücut boyunca uzanan, ortamdaki su basıncının algılanmasını sağlayan yapıdır.
5- Bir çift solungaçları vardır.
6- Solungaç kapakçıkları yoktur.
7- Vücutlarında pul bulunmaz.
Örnek: Köpek balığı, Tırpana, Vatoz Kıkırdaklı balıklara örnektir.
3- Kemikli Balıklar:
1- İç iskelet kemik yapıdadır.
2- Dış döllenme, dış gelişme gözlenir.
3- Yüzme kesesi vardır.
4- Solungaç solumu yaparlar.
5- Çeneleri ve güçlü dişleri vardır.
6-Vücutlarında pul vardır.
Örnek: Levrek, Alabalık ve hamsi kemikli balıklara örnektir.
NOT:
Akciğerli Balıklar:
- Çoğunun nesli tükenmekle beraber bugün Avustralya, Güney Amerika ile Güney ve Batı Afrika’nın tatlı sularında yaşayan akciğerli balıklar vardır.
- Akciğerli balıklar kemikli balıklar grubunda incelenir.
- Akciğerli balıklara, Balina ve Yunuslar verilmez. Çünkü ; bunlar balık değil, memeli hayvanlardır.
Dikkat Et !
- Balıklarda pul, çene, yüzme kesesi, kemikten oluşan iç iskelet ve solungaç kapağı ortak değildir.
- Kemik bir iskelet, yüzme keseleri (akciğer balıklar bu gruba dahil edilir. ) ve pullar kemikli balıklarda bulunur.
- Kıkırdaklı balıklarda (köpek balığı ,Tırpana ve Vatoz) solungaç kapağı bulunmaz.
2- İki Yaşamlılar (Amfibiler ):
Genel Özellikler:
1- Yaşamlarının bir kısmını suda bir kısmını karada geçirdikleri için “iki yaşamlılar” adını almışlardır. (Göllerde, su birikintilerinde, nehirlerde, nemli veya suya yakın yerlerde yaşarlar.)
2- Derileri çıplaktır ve mukus üreten salgı bezlerine sahiptir. Mukus deriyi daima nemli tutarak deri solunumu için uygun ortam sağlar.
3- Deri ve akciğer solunumu yaparlar. Akciğerleri basit bir kese şeklindedir.
4- Gelişmelerinde genel olarak metamorfoz (başkalaşım) görülür.
(Metamorfoz: Yumurtadan çıkan yavru, yumurta içerisinde gelişimini tamamlayamadığından ergin bireye benzemeyen larva durumundadır. Larva gelişimini dışarıda tamamlayarak ergin birey haline dönüşür. Bu gelişime metamorfoz denir.)
5- Haytalarında, Larva ve Ergin dönem olmak üzere iki evre vardır.
Metamorfoz:
- Yumurtadan çıkan yavru, yumurta içerisinde gelişimini tamamlayamadığından ergin bireye benzemeyen larva durumundadır.
- Larva gelişimini dışarıda tamamlayarak ergin birey haline dönüşür.
- Bu gelişime metamorfoz denir.
6- Kapalı dolaşım görülür.
7- Kalpleri 3 odacıklıdır. 2 kulakçık ve 1 karıncık bulunur.
8- Temiz ve kirli kan kalplerinde karıştığından vücuda karışık kan gider. ( Hem kalpte hem de karışık kan bulunur.)
Dikkat Et !
⇒İlk defa küçük kan dolaşımı kurbağalarda görülür.
9- Soğukkanlı hayvanlardır. ( Yani değişken vücut ısılı canlılardır.)
10- Kış uykusuna yatarlar.
11- Dış̧ döllenme, dış̧ gelişme gözlenir. ( Gelişme suda tamamlanır.)
Örnek: Kurbağalar ve Semenderler bu gruba örnektir.
Unutma !
⇒İlk defa küçük kan dolaşımı kurbağalarda görülür.
3- SÜRÜNGENLER:
Genel Özellikler:
1- Genellikle karada ve ılıman bölgelerde yaşarlar. Suda yaşayan türleri de vardır.
2- Akciğer solunumu gözlenir.
3- Derileri üzerinde keratin yapılı pullar veya kemik plakalar bulunur.
4- Deri solunumu görülmez.
5- Omurgalılar arasında uyum sağlayan ilk gruptur. Sürüngenlerin vücutlarındaki pul ya da benzer levhalar nem kaybını en az düzeyde tutmalarını sağlar, bu sayede kurak ortamlara oldukça iyi uyum sağlarlar.
6- Kapalı dolaşım gözlenir.
7- Kalpleri 3 odacıklıdır. 2 kulakçık ve 1 karıncık bulunur. Sürüngenlerde karıncıkta yarım perde bulunur.
8- Kirli ve temiz kan karıncıkta karıştığından vücutlarına karışık kan gider. Kalpte ve vücutta karışık kan bulunur.
(Timsahların kalbi 4 odacıklıdır. Ancak vücuda yine de karışık kan gider.)
Timsahların kalpleri dört odacıklıdır. Bu canlılarda karıncık diğer sürüngenlerden farklı olarak tamamen ikiye bölünmüştür. Kalplerinde iki kulakçık iki karıncık bulunur. Kirli ve temiz kan karıncıklarda karışmaz. Fakat kan, kalpten çıktıktan sonra iki atardamar arasında bulunan Panizza kanalında karışır. Vücuda karışık kan gönderilir. Bu yüzden soğuk kanlı canlılardır.
9- Soğukkanlıdır. Kış uykusuna yatarlar.
10- İç döllenme, dış gelişme gözlenir. ( Bazılarında iç gelişme görülür. Bu türlerde yavruların yumurtadan çıkması, dişinin içinde gerçekleşir. Bazı bukalemunlar..)
11-Kabuklu yumurta bulunur.
12- Boşaltım organı böbrektir.
13- Azotlu boşaltım atığı Ürik Asittir.
14-Vücut yüzeyi keratin pullarla kaplıdır.
Örnek: Yılanlar, Kertenkeleler, Kaplumbağalar, Bukalemunlar, Timsahlar, Komodor Ejderi ve soyu tükenmiş Dinozorlar örnek olarak verilebilir.
4- KUŞLAR:
Genel Özellikler:
1- Omurgalı hayvanlar arasında uçabilen türler bulunduran ilk gruptur.
2- Vücutları, uçmayı ve yalıtımı sağlayan tüylerle kaplıdır. Ön üyeleri kanat haline dönüşmüştür.
3- Bacaklarında ve ayaklarında pullar vardır.
Tüyler kuşlara özgü bir özelliktir. kaplıdır.
Vücutlarını kaplayan tüyler, ısı yalıtımı sağlar. Kanatlarındaki tüyler ise uçmayı sağlar. Bütün kuşların kanatları olmasına rağmen, her kuş uçamaz. Örneğin, Penguen.
4- Kapalı dolaşım gözlenir.
5- Kalpleri 4 odacıklıdır. 2 kulakçık ve 2 karıncık bulunur.
6- Kalpte ve vücutta temiz ve kirli kan birbirine karışmaz. Alyuvarları çekirdeklidir.
Dikkat Et !
- Kuşların ve memelilerin kalpleri birbirine çok benzer.
- Tek fark memelilerde kalpten çıkan ana atar damar yani Aort damarı kalpten çıktıktan sonra vücudun soluna doğru dönerek çıkış yapar.
- Kuşlarda ise kalpten çıkan aort damarı sağa doğru dönerek vücuda gider.
7- Sıcakkanlıdır. ( Yani, vücut sıcaklıkları sabittir Çevre sıcaklığına bağlı olarak vücut sıcaklıkları değişmez.)
8- Dişleri yoktur. Ağız, keratin yapılı gaga halini almıştır. Gaga yapısı kuşun beslenme şekline göre farklılaşmıştır.
Ek Bilgi: Kuşlarda dişlerin yerine mekanik sindirimi sağlayan Taşlık denilen yapı bulunur. Taşlık, kaslı midedir. Kuşlar yemleriyle birlikte küçük taş ve kum parçaları da yutar. Bu taş ve kumlar taşlık denilen yerde besinlerin kas hareketleriyle sıkıştırarak sindirilmesini sağlar.
9- Akciğer solunumu yaparlar. Akciğerlerine bağlantılı hava keseleri bulunur. Bu keseler hem solunuma yardımcı olur hem de kuşun daha hafif olmasını sağlayarak uçmasını kolaylaştırır. (Uzun kemiklerinin içi boştur (hava ile dolu). Akciğerlere bağlı hava keseleri uzun kemiklerin içine doğru uzanmıştır. Bu durum iskelete hafiflik sağlar, uçma kolaylığı sağlar. Hava keseleri solunan havanın iki kez (hem soluk alırken hem soluk verirken) oksijenden yararlanırlar. Bu nedenle metabolizmaları hızlıdır.
10- Zar yapılı diyaframları vardır.
11- Azotlu boşaltım atığı Ürik Asittir.
12- İç döllenme, dış gelişme gözlenir.
13- Yumurtlarlar. Kuluçkaya yatarlar. Yavru bakımı vardır.
14- Metabolizmaları oldukça hızlıdır. (Hem soluk alırken hem soluk verirken oksijenden yararlanırlar. Bu nedenle metabolizmaları hızlıdır. )
Örnek: Flamingo, Tavuk, Deve Kuşu, Baykuş, Penguen, Pelikan, Tavus Kuşu, Güvercin gibi örnekler verilebilir.
5- MEMELİLER:
Genel Özellikler:
1- Gelişmiş düzeyi diğer tüm canlılara göre en fazla olan sınıftır.
2- Vücut üyeleri yaşadığı ortama göre koşma, yüzme, uçma gibi davranışlar için özelleşmiştir.
3- Vücutları kıllarla kaplıdır. (Isı yalıtımını sağlayan kıllar, memelilere özgü yapılardır. )
4- Dişileri süt bezlerine sahiptir. Yavrularını sütle beslerler.
5- İç döllenme ve iç gelişme gözlenir. Yavru bakımı en üst seviyeye ulaşmıştır.
6- Kapalı dolaşıma sahiptir.
7- Kalpleri 4 odacıklıdır. 2 kulakçık ve 2 karıncık bulunur.
8- Kalplerinde ve vücutlarında temiz ve kirli kan birbirine karışmaz.
9- Olgun alyuvar hücrelerinde çekirdek bulunmaz. (Olgun alyuvarlar solunum yüzeyinin artırılabilmesi için çekirdeklerini ve organellerini kaybetmişlerdir.)
10- Sıcakkanlı hayvanlardır. ( Yani vücut sıcaklıkları sabittir. )
11- Aort damarı kalpten çıkınca sola döner. ( Unutma; kuşlarda aort vücudun sağına doğru döner.)
12- Akciğer solunumu görülür.
13- Akciğerlerinde Alveol adı verilen kesecikler bulunur. Alveoller gaz alışverişi için geniş bir yüzey sağlar.
( Not: Memelilerin akciğerlerinde bulunan alveoller solunum yüzeyini genişletirken, kuşlarda bulunan hava keseleri solunan havanın iki kez (hem soluk alırken hem soluk verirken) kullanılmasını sağlar.)
14- Kaslı diyafram yapısına sahiptir. ( Kaslı Diyafram sadece memelilerde bulunur. Diyafram; Akciğerleri karın boşluğundan ayıran kaslı bir yapıdadır. Diyafram solunumun daha etkin yapılmasına yardımcı olur.) ( Hatırlatma ; Kuşlardaki diyafram zarsı yapıdadır. )
15- Boşaltım organı böbrektir.
16- Azotlu boşaltım atığı Üredir.
17- Vücutlarında süt ve ter bezleri bulunur.
18- Memeli canlılar embriyolardaki gelişme şekillerine göre üçe ayrılırlar. Bunlar:
1- Gagalı memeliler
2- Keseli memeliler
3- Plasentalı memeliler
Sadece Memelilerde Bulunan Özellikler:
1- Ter ve Süt bezlerine sahip olma. Yavrularını süt ile beslemeleri.
2- Vücudun kıllarla kaplı olması. (suda yaşayanları hariç)
3- Olgun alyuvarın çekirdeksiz olması.
4- Kaslı diyaframa sahip olma.
5- Kulak kepçesine sahip olma. ( karada yaşayan memelilerde )
6- Alveole sahip olma. (Alveollü akciğerler)
1- Gagalı Memeliler:
1- Gagaları vardır.
2- Yumurtlayarak ürerler. Yumurtlayan tek memeli takımıdır. Kuluçkaya yatarlar.
3- Yumurtadan çıkan yavru sütle beslenir. (Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra anne karnında meme uçları olmayan süt bezlerinden beslenir.)
4- İç döllenme, dış gelişme yaparlar.
Örnek: Dikenli karıncayiyen ve Ornitorenk gagalı memelilerdir.
2- Keseli Memeliler:
1- Plasenta taşımadıklarından embriyonik gelişim anne karnında tamamlanmaz, yavru, gelişimini tamamlayamadan doğar.
2- Anne vücudunun içinde gelişimini tamamlamadan doğan yavrular anne karnındaki keseye alınırlar ve buradaki süt bezlerinden beslenerek gelişimlerini tamamlarlar.
4- İç döllenme ve kısmen dış gelişme yaparlar.
Örnek: Kanguru, Panda, Keseli sıçan ve Koala, keseli memelilere örnek verilebilir.
3- Plasentalı Memeliler:
1- Embriyonik gelişim döneminde Plasenta oluşur. Plasenta ile embriyo arasında göbek kordonu bulunur.
2- Göbek kordonu, anne ile embriyo arasında madde alışverişi gerçekleşir.
Plasenta: Bebek ile anne arasında kan alış verişini sağlar. Halk arasında ‘’ eş’’ olarak da denilir. Hamilelik süresince bebeğin her türlü sindirim, solunum ve başaltım ihtiyaçları plasenta yardımıyla anne tarafından karşılanır.
3- Plasentalı memelilerde iç döllenme ve tamamen iç gelişme görülür.
Örnek: İnsan, balina, yunus, fok, yarasa, kedi, at, lemur, köstebek plasentalı memelilere örnek verilebilir.
Hayvanların Biyolojik, Ekonomik ve İnsan Sağlığı İle ilişkisi:
1- Besin olarak tüketilirler.
2- İş gücü olarak kullanılırlar.
3- Bazılarından elde edilen yün, deri gibi ürünler tekstil vb. sanayinde kullanılır.
4- Dışkıları gübre olarak kullanılır.
5- Böcekler tozlaşmayı sağlayarak tohum ve meyve üretiminin artmasını sağlar.
gibi birçok alanda kullanılırlar. Hayvanların ayrıca;
- İnsanlara hastalık bulaştırma, zehirleme, yaralama, hatta öldürme gibi zararlı etkileri de olabilir.
KONU TARAMA
Soru: 1. “Aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması bir hayvanın kuş olduğunun kanıtı sayılır?”
Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci, aşağıdakilerden hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur?
A) Uçma yeteneğine sahip olma
B) Kanatlara sahip olma
C) Yumurtlayarak çoğalma
D) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma
E) Vücutlarında tüylere sahip olma
Cevap:1.E
Açıklama:
A) Uçma yeteneğine sahip olma. Yanlış. ( Yarasada uçar ancak memeli hayvandır.)
B) Kanatlara sahip olma. Yanlış. ( Yarasanın (memeli) , Sinek ve kelebek (böcek) vb. kanatları var. Ancak hiç biri kuş değildir.) C) Yumurtlayarak çoğalma. Yanlış. (Sürüngenlerde yumurtlar.)
D) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma. Yanlış. ( Memelilerde sabit vücut sıcaklığına sahiptir. Yani sıcak kanlıdır.)
E) Vücutlarında tüylere sahip olma. Doğru. (Tüyler, kuşlara özgü yapılardır. Yani bir hayvanda tüy varsa kuştur.)
Soru 2. Aşağıdakilerden hangisi hayvanların hepsinin ortak özelliğidir?
A) Sinir sistemine sahip olmaları
B) Bilateral (iki taraflı) simetriye sahip olmaları
C) Ökaryot canlılar olmaları
D) Sindirim kanalına sahip olmaları
E) Baş bölgesine sahip olma
Cevap:2.C
Açıklama:
A) Sinir sistemine sahip olmaları. Ortak değildir. (Süngerlerin gelişmiş hiçbir sistemi yoktur. İlk sinir sistemi sölenter de görülmeye başlar.)
B) Bilateral (iki taraflı) simetriye sahip olmaları. Ortak değildir ( Örneğin; sölenterler Radyal (ışınsal) simetriye sahiptir.)
C) Ökaryot canlılar olmaları. Ortaktır. (Omurgalı veya omurgasız hayvanlar aleminin tümü çok hücreli ökaryot canlılardır.)
D) Sindirim kanalına sahip olmaları. Ortak değildir. (Örnek: Süngerlerin gelişmiş hiçbir sistemi yoktur.)
E) Baş bölgesine sahip olma. Ortak değildir. (Sünger, sölenter gibi omurgasızlarda baş bölgesi diye vücut bölümü yoktur.)
Soru: 3. Aşağıdaki tabloda dört tane omurgalı hayvan türünün ergin bireylerindeki bazı özelliklerin bulunma durumları ( ✓ ) , bulunmama durumları ise ( O ) işaretleriyle gösterilmiştir.
Bu tablodaki bilgilere göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) I numaralı türün dişileri sert kabuklu yumurtalar üretebilir.
B) II numaralı tür, kıkırdaklı balıklara ait olabilir.
C) III numaralı türe ait bireylerin olgun alyuvarları çekirdeksizdir.
D) IV numaralı tür, kemikli balıklara ait olabilir.
E) I ve III numaralı türler aynı sınıfa ait olabilir.
Cevap:3. E
Açıklama:
A) I numaralı türün dişileri sert kabuklu yumurtalar üretebilir. Doğru. (I numaralı türde tüy var. Bu durunda bu canlı kesinlikle kuştur. Sert kabuklu yumurta üretebilir.)
B) II numaralı tür, kıkırdaklı balıklara ait olabilir. Doğru. (II numaralı türde kıl yok, kemik yapılı iskelet yok, sabit vücut ısılı değil, solungaç solunum yapıyor. Dolayısıyla da kıkırdaklı balık olabilir.)
C) III numaralı türe ait bireylerin olgun alyuvarları çekirdeksizdir. Doğru. (III numaralı türde kıl var varsa kesinlikle memelidir. Memelilerin olgun alyuvarları çekirdeksizdir. )
D) IV numaralı tür, kemikli balıklara ait olabilir. Doğru. (IV numaralı türde kıl yok, kemik yapılı iskelet var, vücut sıcaklığı sabit değil, tüy yok, solungaç solunumu yapıyor. Dolayısıyla da kemikli balık olabilir.)
E) I ve III numaralı türler aynı sınıfa ait olabilir. Yanlış. (I. tür kuşlar sınıfındadır. III. Tür ise memeliler sınıfındadır.)
Soru 4. Aşağıdaki hayvanlardan hangisi yavrularını doğurup sütle besler?
A) Kurbağa B) Penguen C) Yunus D) Timsah E) Leylek
Cevap:4. C
Açıklama:
Yavrularını doğurup sütle besleyenler memelilerdir. Buna göre:
A) Kurbağa. İki yaşamlı.
B) Penguen. Kuş.
C) Yunus. Memeli.
D) Timsah. Sürüngen.
E) Leylek. Kuş.
Soru: 5. Aşağıdakilerden hangisi, memeli hayvanları diğer hayvanlardan ayıran özelliklerden biri değildir?
A) İç döllenmenin görülmesi
B) Süt bezlerinin varlığı
C) Akciğerlerinde alveollerin bulunması
D) Ter bezlerinin bulunması
E) Olgun alyuvarlarının çekirdeksiz olması.
Cevap: 5. A
Açıklama:
A) İç döllenmenin görülmesi. (Sürüngen, kuşlar ve memelilerde ortak görülür.)
B) Süt bezlerinin varlığı. Sadece memelilere ait özelliktir.
C) Akciğerlerinde alveollerin bulunması. Sadece memelilere ait özelliktir.
D) Ter bezlerinin bulunması. Sadece memelilere ait özelliktir.
E) Olgun alyuvarlarının çekirdeksiz olması. Sadece memelilere ait özelliktir.
Hatırlatma:
Sadece Memelilerde Bulunan Özellikler:
1- Ter ve Süt bezlerine sahip olma. Yavrularını süt ile beslemeleri.
2- Vücudun kıllarla kaplı olması. (suda yaşayanları hariç)
3- Olgun alyuvarın çekirdeksiz olması.
4- Kaslı diyaframa sahip olma.
5- Kulak kepçesine sahip olma. ( karada yaşayan memelilerde )
6- Alveole sahip olma. (Alveollü akciğerler)
Soru: 6. Aşağıdaki özelliklerden hangisi, bir omurgalı hayvan grubu olan sürüngenlerde görülmez?
A) İç döllenme
B) Kirli ve temiz kanın karıştığı dolaşım.
C) Akciğer solunumu
D) Yumurtayla çoğalma
E) Sabit vücut sıcaklığı
Cevap: 6. E
Açıklama:
A) İç döllenme. Görülür.
B) Kirli ve temiz kanın karıştığı dolaşım. Görülür.
C) Akciğer solunumu. Görülür.
D) Yumurtayla çoğalma. Görülür.
E) Sabit vücut sıcaklığı. Görülmez. (Sürüngenler soğuk kanlı yani değişken vücut ısılı canlılardır.)
Soru: 7. Aşağıdakilerden hangisi, kuşlarda uçmayı sağlayan özelliklerden biridir?
I. Kemiklerinin içinin boş olması
II. Vücutlarının tüylerle kaplı olması.
III. İç organlar arasında hava keselerinin bulunması
IV. Alyuvarlarının çekirdekli olması.
A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III D) III ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: 7. C
Açıklama:
I. Kemiklerinin içinin boş olması. Doğru.
II. Vücutlarının tüylerle kaplı olması. Doğru.
III. İç organlar arasında hava keselerinin bulunması. Doğru.
IV. Alyuvarlarının çekirdekli olması. Yanlış. (Alyuvarların çekirdekli olması uçma avantajı sağlamaz.)
Soru: 8. Aşağıdakilerden hangisi, balıklar grubunda yer alan canlılarda görülmez.?
A) Dış döllenme.
B) Soğuk kanlı olama.
C) Vücutlarında pul bulundurma.
D) Kalpte kirli ,vücutta temiz kan bulundurma.
E) Boşaltım atığı üredir.
Cevap: 8. E
Açıklama:
A) Dış döllenme. Doğru. ( Balıklarda dış döllenme ve dış gelişme görülür.)
B) Soğuk kanlı olama. Doğru. ( Balıklarda, vücut sıcaklığı çevre sıcaklığına göre değişir.)
C) Vücutlarında pul bulundurma. Doğru.
D) Kalpte kirli ,vücutta temiz kan bulundurma. Doğru.
E) Boşaltım atığı üredir. Yanlış. ( Balıklarda azotlu boşaltım atığı (NH3) amonyaktır.)
Soru: 9. Omurgalı hayvanlar ve sahip oldukları özellikleri ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Kurbağalar —→ Larvaları solungaç ,Erginleri deri ve akciğer solunumu yapar.
B) Kuşlar —→ Kalpleri 3 odacıklıdır ve temiz ve kirli kan birbirine karışır.
C) Memeliler —→ Yavrularını sütle besler.
D) Balıklar —→ Solungaç solunumu yapma.
E) Sürüngenler —→ Boşaltım atığı ürik asittir.
Cevap: 9. B
Açıklama:
A) Kurbağalar —→ Larvaları solungaç ,Erginleri deri ve akciğer solunumu yapar. Doğru.
B) Kuşlar —→ Kalpleri 3 odacıklıdır ve temiz ve kirli kan birbirine karışır. Yanlış. (Kalpleri 4 odacıklıdır ve temiz ve kirli kan birbirine karışmaz. )
C) Memeliler —→ Yavrularını sütle besler. Doğru.
D) Balıklar —→ Solungaç solunumu yapma. Doğru.
E) Sürüngenler —→ Boşaltım atığı ürik asittir. Doğru.
Soru: 10. Aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olan canlının, ait olduğu sınıf kesin belirlenebilir?
A) Akciğer solunumu yapması.
B) Kalbinin 4 odacıklı olması ve kalpte ve vücutta temiz kanın bulunması.
C) Kaslı diyaframa sahip olması.
D) Omurgaya sahip olma.
E) Azotlu boşaltım atığının Ürik asit olması.
Cevap: 10. C
Açıklama:
A) Akciğer solunumu yapması. Kesin belirlenemez. (Sürüngen, kuş ve memeliler akciğer solunum yapar.)
B) Kalbinin 4 odacıklı olması ve kalpte ve vücutta temiz kanın bulunması. Kesin belirlenemez. ( Hem kuşların hem de memeliler için doğru bir ifadedir.)
C) Kaslı diyaframa sahip olması. Kesin belirlenir. (Kaslı diyafram sadece memelilerde bulunur.)
D) Omurgaya sahip olma. Kesin belirlenemez. (Balık, İki yaşamlılar, Sürüngenler, Kuşlar ve memeliler hepsi omurgalıdır.)
E) Azotlu boşaltım atığının Ürik asit olması. Kesin belirlenemez. ( Hem sürüngen hem de kuşların için doğru bir ifadedir.)
Soru:11. Aşağıda verilen özelliklerden hangileri omurgalı hayvanların tamamı için ortaktır?
I. Sinir şeridinin sırt bölgesinden geçmesi.
II. Böbreklerde boşaltım yapma.
III. Akciğer solunumu yapma.
IV. Kapalı kan dolaşımı.
A) Yalnız I B) I ,II ve IV C) I, II ve III D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: 11. B
Açıklama:
I. Sinir şeridinin sırt bölgesinden geçmesi. Doğru.
II. Böbreklerde boşaltım yapma. Doğru.
III. Akciğer solunumu yapma. Yanlış. ( Balıklar solungaç, İki yaşamlıların larvaları solungaç, erginleri deri ve akciğer, sürüngen, kuş ve memeliler akciğer solunumu yapar.)
IV. Kapalı kan dolaşımı. Doğru.
Soru:12. Aşağıda verilen özelliklerden hangileri böcekler ve kurbağalar için ortak özelliktir?
I. Kapalı kan dolaşımı
II. Çizgili kas bulundurma.
III. Metamorfoz geçirme.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: 12. E
Açıklama:
I. Kapalı kan dolaşımı. Yanlış. ( Böceklerde ve tüm omurgasızlarda açık kan dolaşımı görülür.)
II. Çizgili kas bulundurma. Doğru.
III. Metamorfoz geçirme. Doğru.
Soru:13. Aşağıdaki canlılardan hangisi gebelik süresince yavrusunu plasenta aracılığı ile besler?
A) Penguen B) Köpek balığı C) Ornitorenk D) Balina E) Timsah
Cevap: 13. D
Açıklama: İç döllenme ve tamamen iç gelişme gösteren ve anne karnında plasenta denilen geçici organla yavrularını besleyen canlılar ‘’Plasentalı memeliler ‘’ grubuna dahildir. Buna göre;
A) Penguen. Kuştur.
B) Köpek balığı. Balıktır. (Kıkırdaklı balık)
C) Ornitorenk. Gagalı memelidir.
D) Balina. Plasentalı memeli.( Plasentalı memelilere örnek olarak; İnsan, balina, yunus, fok, yarasa, kedi, at, lemur, köstebek verilebilir.)
E) Timsah. Sürüngen.
Soru:14. Aşağıdaki verilen özelliklerden hangileri kuş ve sürüngenler için ortak değildir.?
I. Akciğer solunumu yapma.
II. İç döllenme, dış gelişme
III. Boşaltım atığını ürik asit olması.
IV. Soğuk kanlı olma.
A) Yalnız I B) II ve III C) Yalnız IV D) I , II ve IV E) Yalnız III
Cevap: 14. C
Açıklama:
I. Akciğer solunumu yapma. Ortaktır.
II. İç döllenme, dış gelişme. Ortaktır.
III. Boşaltım atığını ürik asit olması. Ortaktır.
IV. Soğuk kanlı olma. Ortak değildir. (Kuşlar sıcak kanlı, sürüngenler soğuk kanlıdır.)
Soru:15. Aşağıdaki verilen özelliklerden hangileri omurgalılarda görülmez?
I. Metamorfoz.
II. Trake solunumu.
III. Kemik yapılı iç iskelet.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I , II E) II ve III
Cevap: 15. B
Açıklama:
I. Metamorfoz. Görülür. ( İki yaşamlılarda örneğin kurbağalarda görülür.)
II. Trake solunumu. Görülmez. ( Sadece, omurgasızlarda trake solunumu görülür. Omurgalılarda trake solunumu görülmez. NOT: Omurgalılarda ;Daha çok solungaç ve akciğer solunumu görülmekle beraber Kurbağaların erginlerinde, deri solunumu da görülür. )
III. Kemik yapılı iç iskelet. Görülür.
KONU BİTTİ.
Comments (2)
Teşekkürlerimizi sunarız.
Teşekkür ederiz.Umarız sizin için faydalı olmuştur.