Hücre Teorisi – Prokaryot ve Ökaryot Hücreler
HÜCRENİN KEŞFİ ve HÜCRE TEORİSİ
» Canlıların en küçük yapı birimi hücredir.
» Tüm canlılar hücre ya da hücrelerden meydana gelmiştir.
» Hücrelerin şekilleri ve canlı içindeki sayıları birbirinden farklı olabilir.
» Hücrenin varlığı bilimsel gözlemlerde mikroskobun kullanılmasıyla ortaya çıkarılmıştır.
» İlk mikroskop 17. yüzyılın başlarında Hollandalı gözlükçüler tarafından bulunmuştur.
» İngiliz bilim insanı Robert Hooke (Rabırt Huk) ise ilk çift mercekli mikroskobu geliştirmiştir.
» Robert Hooke yaptığı bu mikroskop ile 1665 ‘ te şişe mantarından aldığı kesiti incelemiş ve boş odacıklar görmüştür. Gördüğü bu odacıklara ’’ Hücre ‘’ anlamına gelen ‘’ Cellula’’ adını vermiştir.
Hücreye İlişkin Bilgilere Tarihsel Süreç İçerisinde Katkı Sağlayan
Bilim İnsanları ve Katkıları:
Yıllar | Bilim İnsanları | Katkıları |
1665 | Robert Hooke | Ölü mantar dokusunda içi boş odacıklar gördü. Bu boş odacıklara hücre adını vererek hücre kavramını ilk kez kullandı. |
1675 | A.Van Leeuwenhoek
( Van Lövenhok) |
Çağına göre modern sayılabilecek bir mikroskop geliştirdi.
İlk kan hücrelerini gözlemledi. |
1838 | Matthias I. Schleiden
( Matihas Şilden) |
Bitkilerin hücrelerden oluştuğunu belirtti. |
1839 | Theodore Schwann
( Teodor Şıvan) |
Hayvanların hücrelerden oluştuğunu belirtti. |
1830 – 1840 | T.Schwann, M. I. Schleiden | Bugün geçerliliğini koruyan hücre teorisini ortaya attılar. |
1855 | Rudolph Virchow
(Rudolp Virşov) |
Bütün hücrelerin daha önce var olan başka bir hücreden meydana geldiğini açıklamıştır. (Hücrelerin bölünmesinden bahsetmiştir.) |
1858 | Rudolph Wirchow | Tüm canlıların hücrelerden meydana geldiğini ve bunların bölünerek yeni hücreler oluşturduğunu ileri sürerek hücre hakkında önemli bilgiler vermiştir. |
1869 | Friedrich Miescher
( Firederik Mişher) |
Çekirdek asitleri olarak da bilinen nükleik asitler, som balığının sperm hücrelerinin çekirdeklerinde görülmüştür. |
1933 | Max Knoll ve Ernst Ruska | İlk elektron mikroskobunu yapmışlardır. |
1953 | Watson ve Francis Crick | DNA’nın çift sarmal yapıda olduğu ileri sürüldü. |
1972 | Singer ve G.Nicholson | Hücre zarının yapısı “Akıcı Mozaik Zar Modeli” ile açıklandı. |
Mikroskobun Tarihsel Gelişimi
Yy (1900 – 1999) elektron mikroskobunun icat edilmesiyle hücreyle ilgili bilinmeyenler aydınlanmaya başlamıştır. Elektron mikroskobu, ışık mikroskobuna göre çok fazla büyütme yaptığından hücrenin içeriğinin de incelenmesine imkan sağlamıştır.
İki çeşit elektron mikroskobu vardır. Bunlar;
- Taramalı elektron mikroskobu (SEM)
- Transmisyonlu elektron mikroskobu (TEM) dur.
HÜCRE TEORİSİ
- Hücre, canlıların yapısal ve işlevsel temel birimidir.
- Hücre ile ilgili çalışmaların tarihi gelişimi şu şekilde özetlenebilir:
» Robert Hooke, basit bir mikroskopla şişe mantarını incelemiş̧, gördüğü küçük odacıklara hücre adını vermiştir. (1665).
» Leeuwenhoek, kirli sulardan örnekler alarak bazı canlıları gözlemlemiştir. (1674).
» Schleiden ve Schwann, bitki ve hayvanların hücrelerden meydana geldiğini bulmuştur. (sırasıyla 1838 ve 1839).
» Virchow ise bir hücrenin başka bir hücrenin bölünmesiyle oluştuğu bilgisine ulaşmıştır. (1858).
- Bu ve bundan sonraki gelişmeler hücre teorisinin gelişimini sağlamıştır.
1- Hücre canlının yapısal ve işlevsel birimidir.
2- Canlılar bir veya daha fazla hücreden meydana gelir.
3- Her hücre başka bir hücrenin bölünmesi ile oluşur.
4- Kalıtım materyali hücrelerde bulunur ve ana hücreden yavru hücrelere aktarılır.
5- Hücrelerde metabolik olaylar gerçekleşir.
Hücre ve Organizma
- Canlıların tümü̈ hücre ya da hücrelerden meydana gelir.
- Mantar, bitki ve hayvanlar çok hücrelidir.
- Çok hücreli canlılarda hücreler bir araya gelerek dokuları, dokular bir araya gelerek organları, organlar bir araya gelerek sistemler, sistemler bir araya gelerek organizmayı oluşturur.
CANLIDA ORGANİZASYON
- Bir hücreli canlılar çeşitli canlılık olaylarını gerçekleştiren organel denilen yapısal birimlerden oluşmuştur.
- Çok hücreli canlılarda ise ;
Solunum, dolaşım, boşaltım gibi yaşamsal faaliyetler sistemeler tarafından gerçekleştirilir. Sistemeler ise organlardan , organlar dokulardan oluşur.
İnsandaki Çeşitli Hücre Tipleri
HÜCRELERİN KARŞILAŞTIRIMASI
» Canlılığın temel birimi olan hücreler farklı şekillerde karşılaştırılabilir.
A ) Hücre Sayılarına Göre Hücrelerin Karşılaştırılması:
1- Tek hücreliler.
2- Çok hücreliler.
B ) Hücrenin Yapısına Göre karşılaştırılması:
1- Prokaryot hücreler
2- Ökaryot hücreler.
A ) Hücre Sayılarına Göre Hücrelerin Karşılaştırılması:
1- Tek hücreliler:
» Tek bir hücreden meydana gelen canlılardır.
» Canlı tüm yaşamsal faaliyetlerini tek bir hücre içinde gerçekleştirir.
Örneğin ;
- Prokaryot hücre tipine sahip tüm canlılar tek hücreli canlılardır. Yani, Bakteriler ve Arkeler.
- Ayrıca Ökaryot hücre tipine sahip olup da tek hücreli olan canlılarda vardır. Örneğin;
Protistalardan bazıları tek hücrelidir. ( Amip, Öglena , Paramesyum gibi.)
Mantarlardan bazıları da tek hücrelidir. ( Hastalık yapıcı mantarlar , küf mantarları, maya mantarları gibi.)
2- Çok hücreliler:
» Birden fazla hücreden meydana gelen canlılardır.
» Canlı yaşamsal faaliyetlerini oluşturdukları özelleşmiş hücreler sayesinde meydana gelen doku, organ ve sistemlere sahip olarak gerçekleştirir.
Örneğin ;
- Ökaryot hücre tipine sahip canlılar çok hücreli canlılardır. Örneğin;
- Protistalardan algler ( Su yosunları),
- Mantarlardan şapkalı mantarlar
- Bitkiler
- Hayvanlar
EK BİLGİ
KOLONİLER
- Bir hücreliden çok hücreliliğe geçiş kolonilerle ( hücre kümeleri) ile başlamıştır.
- Koloniler, dokular kadar organize olmamıştır.
- Çok hücrelilerdeki hücrelerin işbirliğini anlamak için bir grup hücrenin işbirliğinden oluşan kolonileri incelemek faydalı olacaktır.
- Tek hücrelilerin bir kısmında bölünerek oluşan yeni hücreler birbirinden ayrılmadan jelatimsi bir madde içinde kalarak kolonileri oluşturur.
- Koloniler tek ve çok hücreli canlılar arasında geçiş formudurlar.
Bir hücrelilikten çok hücreliliğe geçişe örnekler:
1- PANDORİNA
2- VOLVOX
1- PANDORİNA:
- Tatlı suda yaşarlar.
- Ototrof canlılardır.
- Genellikle 16 hücreden oluşmuştur.
- Ökaryot hücreli canlılardır.
- Kolonilerdeki hücrelerin her birinde; Kamçı, kloroplast, göz lekesi ( stigma) , kontraktil koful ve diğer organeller vardır.
- Hücreler arsında iş bölümü yoktur.
- Koloniden her hücre kendi hayatını bağımsız olarak sürdürebilir.
- Birkaç hücrenin koloniden ayrılması koloni bütünlüğünü bozmaz.
- Eşeyli ürerler.
2- VOLVOX:
- Tatlı sularda yaşarlar.
- Koloni ile çok hücreli organizmalar geçiş formudur.
- Ototrof canlılardır.
- Ökaryot hücreli canlılardır.
- Hücre sayısı, 8 bin – 40 bin arasında değişir.
- Hücreler peltemsi bir sıvı içinde olup sitoplazmik bağlarla birbirine bağlanmıştır.
- Kolonideki hücreler arasında iş bölümü vardır.
- Dokusal yapısı yoktur.
- Bazı hücrelerin ölümü koloni bütünlüğünü bozmaz.
- Koloniden ayrılan hücreler bağımsız yaşayamaz.
- Hareketi bir eksen etrafında dönerek sağlanır.
- Kamçıları korunma, beslenme ve hareketi sağlar.
- Eşeyli ve eşeysiz üreyebilir.
- Volvox kolonisinde 3 tip hücre vardır. Bunlar:
1- Dış kısımdaki, hücreler küçük olup çanak şeklinde kloroplastları, kontraktil kofulları, pigment gözleri vardır. Bu hücrelerin her biri kamçılıdır. Kamçıların düzenli hareketleri ile koloni, su içinde yer değiştirir. Ayrıca bu hücreler koloninin korunmasında ve besin sağlanmasında görev yaparlar.
2- Koloninin iç kısmındaki hücreler ise kamçısızdır. Kontraktil kofulları ve göz lekeleri vardır.
3- Koloninin iç kısmında ayrıca üremede görevli hücreler bulunur.
DİKKAT !: Bu özellikler Volvox kolonisindeki hücrelerde ‘’özelleşme(farklılaşma)’’ olduğunu gösterir.
ÖZELLEŞME ( FARKLILAŞMA)
Hücrelerin kendi özel görevlerini yapmaya en uygun şekil almasına ÖZELLEŞME (FARKLILAŞMA) denir.
Farklılaşmış hücrelerin yapı ve görevleri aynı olanlar bir araya gelerek dokuları oluşturur.
Özelleşmenin Yararları:
1- Özelleşmiş hücreler, tüm hayatsal faaliyetleri tek başına yapmaya çalışan tek hücreli canlılara göre daha aza enerji harcarlar.
2- Çok hücreli canlılar uygun olamayan şartlar altında bir hücrelilere oranla yaşamlarını sürdürme şansına daha fazla sahiptir.
Birkaç hücre ölse bile yaşamlarını devam ettirebilirler.
3- Özelleşmiş hücre grupları tek hücrelilerin yapacağı bir işi daha etkin bir biçimde yapma başarısına sahiptir.
4- Tek hücreli canlıların büyüme hızı sınırlı iken, çok hücreli canlıların hücre sayılarını çoğaltmak suretiyle çok daha fazla büyüklüklere ulaşabilirler. Bu şekilde düşmanlarından çok daha kolay korunabilirler.
5- Çiğneme, ağız yapısı ve sindirim sistemleri sayesinde çok hücreli canlıların beslenme şansları da daha fazladır.
Özeleşmenin getirdiği sorunlar:
1- Özelleşmiş hücreler bağımsız yaşayamaz.
2- Sistemlerden birinin dengesinin bozulması çevre uyumunu zorlaştırır.
3- Besin ve oksijenin hücrelere dağıtılması, artıkları atılması için özel organ ve sistemlerin geliştirilmesi gerekir.
4- Sinir sistemi gibi çok fazla özelleşen yapıların rejenerasyon yetenekleri geriler.
5- Önemli doku ve organlar görevini yapmazsa ölüm meydana gelebilir.
6- Üreyebilmek için özel organ ve sistemler geliştirilmesi gerekir.
B ) Hücrenin Yapısına Göre karşılaştırılması:
» Hücreler yapılarına göre ikiye ayrılır. Bunlar:
1- Prokaryot hücreler.
2- Ökaryot hücreler.
1- Prokaryot hücreler:
» Genel olarak zarla çevrili çekirdek ve zarlı organelleri bulunmayan hücrelere’ ’ Prokaryot hücreler’’ denir.
1- Prokaryot hücrelerin en belirgin özelliği, zarla çevrili bir çekirdek yapılarının olmamasıdır.
2- Zarlı organeller de bulunmaz. Sadece organel olarak zarsız olan ribozom bulundururlar.
3- Zarla çevrili bir çekirdekleri olmadığı için, Kalıtım materyalleri ( DNA ) ise sitoplazma içerisinde dağınık olarak bulunur.
4- DNA halkasaldır ve çekirdek alanı denilen bölgede bulunur
5- Bu canlılardaki bütün metabolizma olayları, sitoplazma ve hücre zarındaki yapılarda gerçekleşir.
6- Prokaryotik canlıların hepsi bir hücrelidir.
7- Bakteriler, siyanobakteriler ve arkeler prokaryot hücre yapısına sahiptir.
8- Kemosentez olayını sadece prokaryotik canlılardan bakteriler ve arkeler gerçekleştirir.
DİKKAT ET !
Bazı Prokaryotlarda ;
- Kamçı bulunabilir.
- Hücre duvarı bulunabilir.
( Bakterilerin hepsinde vardır. Arkelerin bazılarında hücre duvarı ( çeperi ) vardır.
- KAPSÜL vardır.
Bazı prokaryotlarda hücre duvarının üstünde ayrıca KAPSÜL denilen bir tabaka daha vardır. ( Bakterilerde Hastalık yapıcı ( patojen) bakterilerde ‘’kapsül’’ yapısı bulunurken patojen olmayan bakterilerde ‘’kapsül’’ bulunmaz. Arkelerin tamamında kapsül yoktur.)
- Bazı prokaryotlarda ‘’MEZOZOM’’ denilen bir yapıda bulunur. Tüm prokaryotlarda mezozom bulunmaz.
Mezozom:
Tam bir organel sayılmaz.
Daha çok yapı olarak bahsedilir. Çünkü özelle bir yapı değildir.
Hücre zarının içeriye doğru kıvrılmasından oluşmuş bir yapıdır.
Mezozom; Oksijenli solunum yapan bakterilerde görülür. görülür. Mezozom üzerinde solunum enzimleri bulunur. Mitokondrinin görevini yapar (yani glikozun yıkımı sağlayarak enerji edilmesi sağlar.)
2- Ökaryot hücreler:
» Çekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunan hücrelere ‘’ ÖKARYOTİK HÜCRE’’ denir.
1- DNA ve RNA’yı barındıran çekirdeğe sahiptir.
2- DNA doğrusaldır.
3- Ribozom, sentrozom gibi zarsız organellere de sahiptirler. Mitokondri, Golgi aygıtı, endoplazmik retikulum gibi zarlı organellere sahiptiler.
4- Ökaryot hücreli canlıların bazıları tek bazıları çok hücrelidir.
Örneğin;
- Protista, mantar, bitki ve hayvanlar ökaryottur.
- Protista (Amip, öglena ve paramesyum gibi ) ve mantarların (küf mantarı , hastalık yapıcı mantar gibi)bazıları tek bazıları çok hücreli ,
- Bitki ve hayvanlar çok hücrelidir.
DİKKAT ET !
- Hayvan hücrelerinde hücre duvarı yoktur.
- Bitki hücrelerinde hücre duvarı vardır.
Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerin Benzer Yönleri:
1- Hücre zarının bulunması
2- Sitoplazma sıvısının bulunması
3- Kalıtım materyalinin bulunması ( DNA , RNA )
4- Ribozom organelinin bulunması
Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerin Karşılaştırılması:
PROKARYOT HÜCRE | ÖKARYOT HÜCRE |
Ökaryotlardan önce oluşmuştur. | Prokaryotlardan sonra oluşmuştur. |
Daha küçük ve basittir. | Daha büyük ve gelişmiştir. |
Zarla çevrili çekirdek ve zarla çevrili organelleri yoktur. | Zarla çevrili çekirdek ve zarla çevrili organelleri vardır. |
Çekirdekçik yok. | Çekirdekçik var. |
Nükleoid bölgede, halkasal tek bir kromozom bulunur. | Çekirdekte tek veya daha fazla doğrusal kromozom bulunur. |
Ribozomları nispeten küçük. (30-50S) | Ribozomları nispeten büyük. (40-60S) |
DNA’da histon bakterilerde yok arkelerde var. | DNA’da histon var. |
DNA replikasyonu tek bir noktadan (orijinden) başlar. | DNA replikasyonu yüzlerce noktadan (orjinden) başlar. |
İkiye bölünme ile çoğalırlar. Mitoz-Mayoz yok. (Mitotik bölünme yok). | Mitoz-mayoz bölünme ile çoğalırlar. (Mitotik bölünme var). |
mRNA sentez sonrası değişime uğramaz. | mRNA sentez sonrası değişime uğrar. |
Protein sentezi bakterilerde f – metionin, arkelerde metionin ile başlar. | Protein sentezi Metionin ile başlar.
( Metionin : Protein sentezindeki başlangıç amino asitidir.) |
Çoğunda hücre duvarı vardır. | Bir kısmında hücre duvarı vardır. |
Kromozom sayısı tek ve haploit | Kromozom sayısı birden fazla ve diploit |
Kemosentez yapan çeşitleri vardır. | Kemosentez yapan yoktur. |
ÖZELLİK | PROKARYOT HÜCRE | ÖKARYOT HÜCRE |
Çekirdek | YOK | VAR |
Sitoplazma | VAR | VAR |
DNA | VAR (Sitoplazmaya dağınık halde) (Halkasal) | VAR ( Çekirdek içinde )
(Doğrusal = Düz) |
RNA | VAR | VAR |
Hücre Zarı | VAR. | VAR |
Hücre Duvarı | VAR.
( Genellikle var . Arkelerin bazılarında yok) ( Selüloz , Peptidoglikan veya yalancı Peptidoglikan ) |
BAZILARINDA VAR.
( Selüloz=Bitkilerde alglerde veya Kitin= Böceklerde, şapkalı mantarda) ( Hayvanlarda yok) |
Hücre Sayısı | TEK | TEK veya ÇOK |
Zarlı Organel | YOK | VAR
( Zarlı organelleri de zarsız organelleri de var.) |
Ribozom | VAR | VAR |
Hücre Boyutu | Ökaryota göre küçük | Prokaryota göre büyük |
Mezozom | VAR. ( sadece oksijenli solunum yapanlarda var.) | YOK |
Prokaryot hücre yapısına sahip organizmaların bazı belirleyici özellikleri vardır.
1.En önemlisi zarlı oluşuma sahip olmaması ( çekirdek , organel)
2.Sitoplazmasında DNA’nın bulunması,
3.Kemosentez yapması
4.Oksijensiz solunum (fermantasyon değil) yapması (sadece bazı bakterilere özgüdür)
5.Endospor oluşturabilmesi (sadece bazı bakterilere özgüdür.)
DİKKAT!
- Bir hücreli olması, hücre duvarı taşıması prokaryot olduğunu kanıtlamaz.
- Çünkü bu özellikler bazı ökaryot hücreliler için de geçerlidir.
EK BİLGİ:
Mitokondri ve kloroplastların prokaryot hücre kökenli olduğuna dair öne sürülen kanıtlar :
1- Mitokondri ve kloroplastların DNA ‘ları ökaryot hücrelerden çok prokaryot hücrelere benzemektedir.( Dairesel ve uzunluk açısından)
2- Mitokondri ve kloroplastların ribozomları içinde bulundukları ökaryot hücrelerden daha çok prokaryot hücrelerin ribozomlarına benzemektedir.
3- Ökaryot hücrelerin bölünmesi mitoz hücre bölünmesi olur. Mitokondri ve kloroplastlar da ise prokaryot hücrelerdeki gibi iğ iplikleri oluşmadan ikiye bölünme yoluyla çoğalırlar.
4- Mitokondri ve kloroplastların RNA moleküllerinin baz dizileri ile prokaryotların baz dizileri arasında birçok benzerlik vardır.
5- Mitokondri ve kloroplastların iki veya daha fazla katlı zarları vardır ve en içteki katman hücredeki diğer zarlardan bileşim açısından farklıdır, bileşimi daha çok prokaryot hücre zarına benzemektedir.
KONU TARAMA
SORU.1: Hücre teorisi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bir ifadedir?
A) Her hücre, kendinden önceki hücrenin bölünmesi ile oluşur.
B) Canlılar bir ya da daha fazla hücreye sahiptir.
C) Canlıların en küçük yapı birimi hücredir.
D) Her hücre, çekirdek içerisinde genetik materyalini taşır.
E) Her hücre, kendine özgü metabolik faaliyetlerini gerçekleştirir.
CEVAP.1: D
Açıklama:
A) Her hücre, kendinden önceki hücrenin bölünmesi ile oluşur. DOĞRU
B) Canlılar bir ya da daha fazla hücreye sahiptir. DOĞRU
C) Canlıların en küçük yapı birimi hücredir. DOĞRU
D) Her hücre, çekirdek içerisinde genetik materyalini taşır. YANLIŞ. ( prokaryotlarda çekirdek zarı yoktur. genetik materyal (DNA , RNA) sitoplazmada bulunur.)
E) Her hücre, kendine özgü metabolik faaliyetlerini gerçekleştirir. DOĞRU
SORU.2: Hücreler gelişmişlik seviyesine göre prokaryot ve ökaryot olmak üzere iki gruba ayrılır.
Aşağıdaki canlı alemlerinden hangisi prokaryot yapılı canlılardan oluşmuştur?
A) Arke B) Protista C) Mantar D) Bitki E) Hayvan
CEVAP.2: A
Açıklama:
- Prokaryot hücre tipine sahip hücreler : Bakteriler , Arkeler.
- Ökaryot hücre tipine sahip hücreler : Protistalar , Mantarlar , Bitkiler , Hayvanlar.
SORU.3: Prokaryot ve ökaryot hücrelerin aşağıdaki hücresel yapılarından hangisinin yapısı aynı olabilir?
A) Çekirdek B) Hücre boyutu C) Sitoplazma D) Hücre zarı E) Zarlı organel
CEVAP.3: D
Açıklama:
A) Çekirdek . OLAMAZ. ( Prokaryotlarda çekirdek yok. )
B) Hücre boyutu. OLAMAZ. ( Prokaryotlarda daha küçük . )
C) Sitoplazma . OLAMAZ. ( Örneğin, ökaryotların sitoplazması içinde DNA yoktur.)
D) Hücre zarı. OLABİLİR. (Olabilir, çünkü her prokaryot hücrenin de hücre zar yapısı aynı değil . Bakterilerin ve arkelerin hücre zar yapısı az da olsa farklılık gösterir. )
E) Zarlı organel. OLAMAZ. ( Prokaryotlarda zarlı organel yok. Sadece zarsız ribozom organeli var.)
SORU.4: Fotosentez yapan bir bakteride,
I. ribozom
II. klorofil
III. sentrozom
IV. Çekirdekçik
oluşumlarından hangileri bulunur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
CEVAP.4: A
Açıklama:
- Bakteriler prokaryotik organizmalardır.
- Ribozom dışında organel ve çekirdekçikleri yoktur.
- Fotosentez yapan bakterilerde klorofil pigmenti bulunur.
SORU.5: Yanda prokaryotik ve ökaryotik hücrelerin bazı özellikleri verilmiştir.
Buna göre, hangi numara veya numaralarla gösterilen bilgilerde bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) III ve IV
E) I, III ve IV
Karşılaştırılan Özellikler | Prokaryot Hücre | Ökaryot
Hücre |
|
I. | DNA | Halkasal | Doğrusal |
II. | Ribozom | Büyük | Küçük |
III. | Çekirdek zarı | Yok | Var |
IV. | Hücre zarı | Var | Var |
CEVAP.5:B
Açıklama:
Verilen bilgilerden sadece ribozom büyüklükleri yanlıştır.
Çünkü prokaryotların ribozomları küçük, ökaryotların büyük olması gerekir.
SORU.6: Hücre ile ilgili araştırmaların tarihsel gelişim sürecindeki bazı gelişmeler şunlardır:
I. Mikroskobun bulunması
II. Canlıların hücresel yapıya sahip olduğunun anlaşılması
III. DNA’nın kalıtım materyali olduğunun bulunması
IV. Hücre teorisinin ortaya atılması
verilen bu olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) I – II – III – IV B) I – III – IV – II C) II – I – IV – III D) I – II – IV – III E) IV – II – I – III
CEVAP.6: D
Açıklama:
Doğru sıralama;
I. Mikroskobun bulunması
II. Canlıların hücresel yapıya sahip olduğunun anlaşılması
IV. Hücre teorisinin ortaya atılması
III. DNA’nın kalıtım materyali olduğunun bulunması
SORU.7: 1838 yılında Alman bilim insanı Matthias Schleiden bitkilerin hücrelerden oluştuğunu ortaya çıkarmıştır.
Ertesi yıl da vatandaşı Theodore Schwann hayvanların hücrelerden oluştuğunu belirlemiştir.
Bu iki bilim insanının birbirinden bağımsız olarak ortaya çıkardığı bu bilgiler hücre teorisini doğurmuştur.
Hücre teorisinde aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir bilgi yoktur?
A) Bütün canlılar bir ya da birden çok hücreden oluşmuştur.
B) Hücreler canlının yapısal ve işlevsel birimidir.
C) Yeni hücreler var olan hücrelerin bölünmesi sonucunda meydana gelir.
D)Yapısına göre hücreler prokaryot ve ökaryot olarak iki çeşittir.
E) Tüm metabolik olaylar hücrede gerçekleşir.
CEVAP.7: D
Açıklama : Hücre teorisinde ’’ yapısına göre hücre çeşitleri ’’ ile ilgili bir bilgi yoktur.
HÜCRE TEORİSİ:
1- Hücre canlının yapısal ve işlevsel birimidir.
2- Canlılar bir veya daha fazla hücreden meydana gelir.
3- Her hücre başka bir hücrenin bölünmesi ile oluşur.
4- Kalıtım materyali hücrelerde bulunur ve ana hücreden yavru hücrelere aktarılır.
5- Hücrelerde metabolik olaylar gerçekleşir.
SORU.8: Hücre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Ökaryotik hücrelerde zarlı organeller bulunur.
B) Hücre büyüdükçe yüzey alanı/hacim oranı azalır.
C)Hücre canlılığın temel birimidir.
D)) Yeni bir hücre ancak başka bir hücrenin bölünmesiyle oluşur.
E) Farklılaşmış hücreler sürekli bölünür.
CEVAP.8: E
Açıklama:
Örneğin ; Nöron (sinir hücresi) gibi farklılaşmış hücreler bölünmezler.
SORU.9: Bir organizmanın;
I. Endospor oluşturabildiği,
II. Tek bir hücreden oluştuğu,
III. Sitoplazmasında DNA’sını eşlediği
IV. Kemosentez yapabildiği
V. Hücre içinde zarlı oluşumu bulunmadığı,
VI. Hücre çeperine sahip olduğu,
bilinmektedir.
Buna göre bu organizmanın hangi özelliklerine bakarak prokaryot hücre yapısına sahip olduğunu söyleyebiliriz?
A) II, IV ve VI B) III, IV, V ve VI C) I, III, IV, V D) I, II, III, IV, V E) I, III, IV, V, VI
CEVAP.9: C
Açıklama:
I. Endospor oluşturabildiği ( Bu özellik prokaryot olduğunu kanıtlar. )
II. Tek bir hücreden oluştuğu, ( Bu özellik , hem prokaryot hem de ökaryot için geçerlidir.)
III. Sitoplazmasında DNA’sını eşlediği, (Bu özellik prokaryot olduğunu kanıtlar. )
IV. Kemosentez yapabildiği, (Bu özellik prokaryot olduğunu kanıtlar. )
V. Hücre içinde zarlı oluşumu bulunmadığı, (Bu özellik prokaryot olduğunu kanıtlar. )
VI. Hücre çeperine sahip olduğu, ( Bu özellik , hem prokaryot hem de ökaryot için geçerlidir.)
Bir yanıt yazın