Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma
Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma
CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ ve SINIFLANDIRILMASI
» Günümüz Dünyasında biyologlar tarafından keşfedilmiş çok fazla canlı çeşidi ( yaklaşık 2 (iki) milyon civarında canlı türü) vardır.
» Bununla beraber her yıl yaklaşık 15 (on beş) bin yeni canlı türü keşfedilmektedir.
» Yapılan tahminlere göre, tanımlanmayı bekleyen en az 3 (üç) , en fazla 100 (yüz )milyon farklı tür olduğu yönündedir.
» Bu canlıların araştırılmasını kolaylaştırmak amacı ile canlılar belirli özelliklere göre sınıflandırmışlardır.
» Canlıların sahip oldukları özelliklere ve akrabalık derecelerine göre ( benzerlik ve farklılıklarına göre) gruplandırılmasına ‘’ SINIFLANDIRMA‘’ denir.
» Canlıları sınıflandırmak için gerekli olan bütün kural ve kriterleri belirleyen bilim dalına ise ‘’TAKSONOMİ ( SİSTEMATİK )‘’ denir.
Sınıflandırmanın Amacı
1- Düzenli bir sistem oluşturmak.
2- Biyolojik çeşitliliği ve bunun dünya üzerindeki dağılımının incelemek.
3- Canlıları tanımayı kolaylaştırma.
- Çok fazla çeşitliliğe sahip olan canlıları daha kolay öğrenilebilir hale getirmek.
4- Dil birliği sağlamak, karışıklığı önlemek.
- Aynı canlının, farklı bölgelerde farklı adlarla tanınmasını engeller. Bilim insanları arasında iletişim ve dil birliği sağlar.
- Günlük yaşamda kullanılan yaygın isimler canlının bilimsel özelliklerini doğru anlatmayabilir. Bilimsel adlandırma yöntemine uygun olarak yapılan adlandırmalar yaygın adların kullanılmasıyla ortaya çıkacak karışıklıkları önler.
5- Türler arasındaki ilişkileri kavramak.
- Dünya üzerinde yaşamış ve nesilleri tükenmiş eski türler ile yeni türleri karşılaştırmak.
» İlk sınıflandırma çalışmaları eski Yunanlılar zamanında başlamıştır.
» Aristo (MÖ 384-322) canlıları bitkiler ve hayvanlar olarak sınıflandırmıştır.
» Aristo hayvanları yaşam ortamlarına göre de karada yaşayanlar, suda yaşayanlar ve havada yaşayanlar olmak üzere üç gruba ayırmıştır.
Aristo’nun yaptığı sınıflandırmaya göre:
SINIFLANDIRMA ÇEŞİTLERİ
Sınıflandırma iki çeşit olarak yapılmıştır. Bunlar:
1- Yapay (Suni = Ampirik ) Sınıflandırma
2- Doğal ( Filogenetik ) Sınıflandırma
1- Yapay ( Suni =Ampirik ) Sınıflandırma :
- Aristo döneminde yapılan sınıflandırma yapay sınıflandırmadır.
- Bu tür sınıflandırma günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir.
- Dayandığı temel analog (görevdeş) organlar ve şekil benzerliğidir.
Yapay sınıflandırmayı yaparken canlılar;
1- Yaşadıkları yer,
2- Dış görünüşleri (morfoloji, fiziksel özellik),
3- Analog organlarına ,
göre sınıflandırılır.
Analog organ (görevdeş organ):
Kökenleri farklı, görevleri aynı olan organlara denir.
Örnek: Sineğin ve yarasanın kanadı, arı ve serçenin kanadı analog organlara örnek olarak verilebilir. Her ikisi de uçmaya yarar, fakat yapıları birbirinden farklıdır.
- Sinek ve arı kanadı: zar yapıda
- Kuş kanadı: tüylerden oluşmuş
- Yarasa kanadı: deriden oluşmuş
2- Doğal (Filogenetik ) Sınıflandırma :
- Carolous Linneous ( Karl Linne) tarafından yapılmıştır.
- Günümüzde geliştirilerek kullanılmaya devam edilmektedir.
- Bir organizmanın evrimsel geçmişine filogeni denir.
- Canlıların filogenisine ve birbirleri ile olan akrabalık ilişkilerine bakılarak oluşturulduğundan bilimseldir.
♦Canlıların köken (orjin) benzerliklerine, akrabalık derecelerine, sahip oldukları homolog yapılarına bakılarak yapılan sınıflandırmaya denir.
Doğal sınıflandırma yapılırken dikkate alınan kriterler şunlardır:
1- Hücre yapısı ve sayısı
2- Homolog organ benzerliği
3- Köken (orjin) benzerliği
4- Boşaltım atığı çeşitleri
5- Protein benzerliği (gen)
6- DNA benzerliği)
7- Beslenme ve üreme şekli
8- Vücut simetrileri
9- Akrabalık dereceleri
10- Embriyonik gelişimleri
11- Anatomik ve fizyoloji yapı
DİKKAT !
Homolog organ kromozom sayısı benzerliği önemli değildir.
Çünkü; farklı türlerin aynı sayıda kromozomları olabilir. (Örnek ,insan 46 kromozom, Moli balığı 46 kromozom gibi)
NOT !
Fizyoloji: Canlılardaki doku ve organların görevlerini, işleyişlerini inceler.
Anatomi: Canlılarda organ yapılarını ve birbirleriyle olan ilişkilerini inceler.
Morfoloji: Canlıların ve organların dış yapılarını , görünüşlerini inceler.
Homolog organ (kökendeş = yapıdaş ) organ):
Kökenleri (orjin) aynı, görevleri farklı veya aynı olabilen organlardır.
Böyle organlara yapıdaş (kökendeş) organlar da denir.
Örnek:
İnsanın kolu, balinanın yüzgeci , kedini ön bacağı , ve yarasanın kanadı homolog organa örnek verilebilir.
Hepsi de aynı kemiklere sahip olmasına rağmen insanın kolu tutmaya, balinanın yüzgeci yüzmeye, kuşun kanadı uçmaya yarar.
- 17. yüzyılda John Ray (Can Rey) bitkileri araştırmış ve tohum yapılarına göre bitkileri sınıflandırmıştır.
- John Ray 1686 yılında yazdığı “Bitkiler Tarihi” adlı kitabında tür kavramını açıklamış ve kullanmıştır.
- 18.yüzyılda İsveçli botanikçi Carl Linnaeus’un (Linne) (1707-1778) Filogenetik (Doğal) sınıflandırma biliminin kurucusudur.
- Linnaeus,(Linne) Ray ’in yaptığı tür gruplarını kullanmıştır.
- Linnaeus ( Linne), canlıların isimlendirilmesinde, karışıklığı önlemek, tekrardan kaçınmak ve canlılar arasındaki yakınlık derecesini gösterecek iki kelimeden oluşan isimlendirme yöntemi olan İkili Adlandırma (Binominal Nomenclature) Sistemini kurmuştur.
- Bu isimlendirme şekli ilk defa “Doğa Sistemi “adlı eserinde yayınlanmış ve bilim insanları ile paylaşılmıştır.
» John Ray (Can Rey), benzer anne ve babadan meydana gelen canlıları aynı tür olarak tanımlamıştır.
» Carolous Linneous, John Ray’ın tür kavramını benimsemiş ve diğer sistematik birimleri de eklemiştir.
» Carolous Linneous, Binominal ( İkili ) Adlandırmayı ve sınıflandırma basamaklarını ilk kullanan kişidir.
İkili (Binominal) Adlandırma
- Ortak dil ‘’ Latince’’ dir.
- Sınıflandırmanın en küçük birimi ’’TÜR’’ dür.
TÜR:
- Ortak bir atadan gelen, yapı ve görev bakımından benzer organlara sahip, yalnızca kendi aralarında doğal yollarla çiftleşip üreyebilen ve verimli (kısır olmayan ) döller meydana getiren canlıların oluşturduğu topluluktur.
- At ile eşek birbiriyle çiftleşmesine rağmen yavruları olan katır kısır olduğundan farklı tür olarak alınır.
- Ayrıca katır tür olmadığından dolayı sistematikte yeri yoktur.
Aynı tür olan canlıların;
- hücre çeşitleri
- yaşama ortamları
- beslenme şekilleri
- üreme çeşitleri
- kromozom sayıları
- embriyonik gelişimleri
- boşaltım atıkları
- Protein sentezi mekanizması
aynıdır.
ANCAK; Protein çeşitleri ve nükleotid dizilimleri farklıdır
UNUTMA:
- Kromozom sayısı canlının gelişmişlik düzeyini belirlemez. Öyle olsa 500 kromozomlu eğrelti otunun insanlardan bile daha gelişmiş bir canlı olması gerekirdir.
- Canlıların gelişmiş düzeyini kromozomlarındaki genlerin sayısı ve yapısı belirler.
NOTLAR:
- İki canlının aynı tür olduğunu gösteren en önemli kanıt, çiftleşebilmeleri, çiftleştiklerinde yavrularının olması değil, çiftleştiklerinde verimli döl oluşturabilmeleridir. Yani yavrularının da kısır olmamalarıdır.
- Genellikle aynı türün kromozom sayıları aynıdır. Ama kromozom sayısı aynı olan iki canlı aynı türden olmayabilir.
Örnek: İnsanda 46 kromozom varken Moli balığında da 46 kromozom vardır ama farklı türlerdir. - Bir eşeysiz üreme çeşidi olan partenogenez ile çoğalan bazı türlerin erkek ve dişilerindeki kromozom sayıları farklı olabilmektedir.
Örneğin bal arılarının dişilerinde (kraliçe ve işçi arılarda) kromozom durumu diploit (2n) olduğu için 32 kromozom bulunurken erkek arılar haploit olduğundan 16 kromozomludurlar.
♦Türler ikili adlandırma yöntemi (binominal adlandırma) ile adlandırılırlar.
İkili adlandırma (binominal adlandırma) yapılırken;
1- Kelimeler Latince yazılıp iki kelimeden oluşur.
2- İlk ad türün ait olduğu cinsi ifade eder ve ilk harfi büyük yazılır.
- Bizim kullandığımız soy isimlerimize karşılık gelir.
- Bunun için ilk kelime yani cins isimi aynı olan canlılar akraba kabul edilir.
- Dolaysı ile benzer özellikleri de fazladır.
3- İkinci ad tanımlayıcı ad olarak kullanılır ve küçük harfle yazılır.
- Bizim özel isimlerimize karşılık gelir.
- Aynı olması akraba olduğunu göstermez.
4- İkisi birlikte tür adını oluşturur.
5- Tür ve cins adları yazılırken eğik (italik) yazı karakteri kullanılır.
Tür adı : Cins adı + tanımlayıcı ad
- Cins adı sınıflandırmada önemlidir ve canlının hangi cinse ait olduğunu gösterir.
- Cins adı aynı olanlar akraba kabul edilir.
- Tamamlayıcı adı aynı olan canlılarda vardır.
- Ancak tanımlayıcı adın aynı olması o canlıların akraba olduğunu göstermez.
İkili (Binominal) Adlandırma Örnekleri:
NOT: ‘’Homo sapiens ‘’ adının Latince anlamı ‘’ akıllı adam ’’ demektir.
NOT: Cins adı aynı olanlar akraba demektir. Ancak tanımlayıcı aynı olanlar akraba oldukları anlamına gelmez.
Sınıflandırma Basamakları ( Birimleri) :
» Günümüzde kullanılan sınıflandırmaya ( Doğal sınıflandırma) göre canlılar taksonomik olarak 7 ( yedi ) sınıflandırma basamağına yerleştirilmiştir. Buna göre;
- En küçük sistematik birim TÜR’ dir.
- En büyük sistematik birim ise ALEM ‘dür.
» Sınıflandırmanın en küçük birimi türdür.
- Birbirine yakın ve benzerlik gösteren türler bir araya gelerek CİNSLERİ oluşturur.
- benzer cinsler, AİLE (FAMİLYA) yı,
- benzer aile’ler TAKIM’ ı,
- benzer takım’lar SINIF’ ı,
- benzer sınıf’lar ŞUBE’ yi ,
- benzer şube’ler Alem’ i ,
oluştururlar .
- Büyük sistematik birimleri küçük sistematik birimlerini kapsar.
- Günümüzde canlıların DNA dizilerinin belirlenmesinde sınıflandırmanın yapılabilmesindeki en güçlü ve en güvenilir yoludur.
UNUTMA !
⇒Hayvan türlerinde embriyonun;
•ilk evrelerinde önce ŞUBE özellikleri,
•en son ise TÜR özellikleri;
ortaya çıkar.
- Hayvanların beslenme şekli takım özelliklerinin belirlenmesinde kullanılır.
NOT:
İki farklı birey basamakların birinde birlikte bulunuyorlarsa, üst basamakları kesinlikle aynıdır.
Fakat alt basamaklar aynı olmayabilir. Kesin bir şey söylenemez.
Örneğin; İki birey aynı sınıfta birlikte bulunuyorlarsa, mutlaka şube ve alemleri aynıdır.
KONU TARAMA
Soru.1) Filogenetik sınıflandırma yapılırken canlılara ait aşağıdaki özelliklerden hangisini incelemeye gerek yoktur?
A) DNA nükleotid dizilimleri
B) Homolog organ benzerliği
C) Hücre çeşidi
D) Azotlu boşaltım atığı
E) Analog organ benzerliği
Cevap.1) E
Açıklama:
Filogenetik = Doğal sınıflandırma
A) DNA nükleotid dizilimleri. Vardır.
B) Homolog organ benzerliği. Vardır.
C) Hücre çeşidi. Vardır.
D) Azotlu boşaltım atığı. Vardır.
E) Analog organ benzerliği .Yoktur. (Analog organ benzerliği, yapay ( ampirik )sınıflandırma yapılırken incelenir.)
Soru.2) Aynı sınıfta bulunan farklı familyadan X ve Y canlıları aşağıdaki sınıflandırma kategorilerinden hangisinde bir arada bulunamaz?
A) Cins B) Alem C) Takım D) Şube E) Sınıf
Cevap.2) A
Açıklama: Küçükten büyüğe sınıflandırma basamakları: Tür- Cins- Aile (Familya)- Takım- Sınıf- Şube – Alem
X ve Y canlısı , AYNI SINIFTA ancak FARKLI FAMİLYA ( AİLE ) olduğuna göre: Öncelikle, sınıf ve üstündeki basamaklarda aynı grupta olurlar
A) Cins. Kesinlikle bulunamaz. ( Cins, sınıfın çok altında bir basamak olduğu için kesinlikle , bir arada bulunmazlar yani farklı cins basamaklarına dahildirler.)
B) Alem. Bulunur. ( Sınıfın üstünde bir basamak olduğu için kesinlikle aynı alemdedirler.)
C) Takım . Kesin bir şey söylenemez. ( Takım, sınıfın hemen bir alt basamağı olduğu için aynıda olabilir, farklıda olabilir.)
D) Şube . Bulunur. ( Sınıfın üstünde bir basamak olduğu için kesinlikle aynı şubededirler.)
E) Sınıf . Bulunur. ( Zaten soruda aynı sınıfta olduğu belirtiliyor.)
Hatırlatma
İki farklı birey basamakların birinde birlikte bulunuyorlarsa, üst basamakları kesinlikle aynıdır.
Fakat alt basamaklar aynı olmayabilir. Kesin bir şey söylenemez.
Örneğin; İki birey aynı sınıfta birlikte bulunuyorlarsa, mutlaka şube ve alemleri aynıdır.
Soru.3) Aşağıdaki organlardan hangisi atın ön bacağı ile homolog değildir?
A) Yarasanın kanadı
B) İnsanın kolu
C) Balinanın ön yüzgeci
D) Köpeğin ön bacağı
E) Kertenkelenin ön bacağı
Cevap.3) E
Açıklama: Homolog organ (kökendeş = yapıdaş ) organ): Kökenleri (orjin) aynı, görevleri farklı veya aynı olabilen organlardır.
Örnek: İnsanın kolu, balinanın yüzgeci ve kuşun kanadı homolog organa örnek verilebilir.
A) Yarasanın kanadı. Homologdur. (Çünkü, hem at hem de yarasa memeli grubu canlıdır. Dolayısıyla organları aynı kökten gelir yani homologdur.)
B) İnsanın kolu . Homologdur. (Çünkü, hem at hem de insan memeli grubu canlıdır.)
C) Balinanın ön yüzgeci. Homologdur. (Çünkü, hem at hem de balina memeli grubu canlıdır.)
D) Köpeğin ön bacağı. Homologdur. (Çünkü, hem at hem de köpek memeli grubu canlıdır.)
E) Kertenkelenin ön bacağı. Homolog değildir. (Çünkü, at memeli grubundan kertenkele ise sürüngenler grubundan canlıdır. Dolayısıyla bir memeli ile sürüngenin organları aynı kökten gelmez yani homolog değildir.)
Soru.4) Yandaki grafikte ortak protein çeşidinin X, Y ve Z sistematik birimlerine göre oranları verilmiştir.
Buna göre, verilen sistematik birimlerinin küçük olanından büyük olanına sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) X – Y – Z B) Y – Z – X C) Y – X – Z D) Z – X – Y E) Z – Y – X
Cevap.4) A
Açıklama:
- Ortak protein çeşitliliği Türden ,Aleme doğru gidildikçe azalır.
- Ya da tersten söylenecek olursa Alemden, Türe doğru gidildikçe ortak protein çeşitliliği artar.
- Buna göre, grafikte ortak protein çeşitliği en fazla olan EN KÜÇÜK BASAMAKTA OLMALIDIR.
- Protein benzerliği en fazla olan X en küçük basamakta olmalı,
- Daha sonra protein benzerliği fazla olan Y olduğuna göre, Y , X’ ten büyük ,Z ‘den küçük basamakta olmalı.
- En az protein benzerliği Z ‘ de olduğuna göre de en büyük basamak da Z olmalıdır.
Küçük basamaktan büyük basamağa sıralama: X – Y – Z
Soru.5)
a. Mugil cephalus
b. Leuciscus cephalus
c. Mugil auratus
d. Mullus barbatus
Yukarıda bazı canlıların binominal adlandırması verilmiştir.
Bu canlılar ile ilgili,
I. a ve b’nin çiftleşmesi ile verimli döller oluşur.
II. c’nin a’ya akrabalığı b’den fazladır.
III. d ile c’nin cinsleri aynıdır.
IV. b ve d’nin cinsleri farklıdır.
verilenlerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
Cevap.5) D
Açıklama:
Hatırlatma :
Binominal ( ikili ) adlandırmada akrabalık ilk ada yani ‘’ cins ada’’ bakılarak anlaşılır. Cins adı aynı olanlar akrabadır.
Verimli döller aynı tür olan canlılar arasında yani akraba olan canlılar arasında olur.
Buna göre:
I. a ve b’nin çiftleşmesi ile verimli döller oluşur. Yanlış.
( Çünkü, a ve b canlılarının cins adları farklı yani farklı türler.)
II. c’nin a’ya akrabalığı b’den fazladır. Doğru.
( Çünkü, c ve a canlılarının cins adları aynı yani aynı tür canlılardır. b canlısının ise cins adı farklıdır.)
III. d ile c’nin cinsleri aynıdır. Yanlış.
( Çünkü, d ve c canlılarının cins adları farklıdır . Dolayısıyla aynı cinsten olamazlar. )
IV. b ve d’nin cinsleri farklıdır. Doğru.
( Çünkü, b ve d canlılarının cins adları farklı yani farklı türler.)
Soru.6) Hayvanlar aleminde bulunan bir canlıya ait embriyonun gelişimi sırasında ilk olarak aşağıdaki sistematik birimlerden hangisine ait özellikler ortaya çıkar?
A)Şube B) Sınıf C) Takım D) Familya E) Tür
Cevap.6) A
Açıklama:
Hatırlatma:
- Canlıların embriyonik gelişimi sırasında ilk olarak ŞUBE özellikleri son olarak TÜR özellikleri ortaya çıkar.
- Buna göre, soruda ilk ortaya çıkan sistematik özellik sorulduğundan cevabımız: Şube
SORU 7. Aşağıdaki bilimsel adları verilen türlerle ilgili olarak,
I. L ve M türlerinin akrabalık derecesi, K ve N türlerinin arasındaki akrabalık derecesinden daha fazladır.
II. K ve N türleri, aynı sınıf içinde bulunurlar.
III. N ve P türleri, doğada çiftleşerek verimli döller oluştururlar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap. 7) B
Açıklama:
I. L ve M türlerinin akrabalık derecesi, K ve N türlerinin arasındaki akrabalık derecesinden daha fazladır. YANLIŞ. (L ve M tür isimlerinin ilk kelimesi farklıdır. Cinsleri de farklıdır.. İkinci kelimenin benzer olması akraba oldukları anlamına gelmez. K ve N türlerinin isimlerinin ilk kelimesi aynıdır. Akrabalıkları da L ve M den fazladır.)
II. K ve N türleri, aynı sınıf içinde bulunurlar. DOĞRU. (K ve N türlerinin cins basamakları aydır. O zaman üst basamak olan sınıf da aynıdır. )
III. N ve P türleri, doğada çiftleşerek verimli döller oluştururlar. YANLIŞ. (Çiftleşerek verimli döl oluşturulması için çiftleşenlerin aynı tür bireyler olması gerekir. N ve P farklı türlerdir. Aynı tür olması için her iki kelimenin de aynı olması gerekir. O zaman N ve P doğada çiftleşerek verimli döller oluşturamazlar.)
SORU 8. Dört bitki, bilim insanları tarafından,
I. Pinus nigra,
II. Morus nigra,
III. Pinus alba,
IV. Morus alba
şeklinde adlandırılmıştır.
Bu bitkilerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. ve III. bitkilerin şubeleri aynıdır.
B) II. ve IV. bitkilerin takımları aynıdır.
C) Bu dört bitki, iki farklı cinse aittir.
D) III. ve IV. bitkiler birbiriyle çaprazlandığında verimli döl verirler.
E) Bu bitkiler dört farklı türe aittir.
Cevap. 8) D
Açıklama:
A) I. ve III. bitkilerin şubeleri aynıdır. Doğru. (İlk isimlerinden akraba oldukları anlaşılıyor, sınıflandırma basamakları aynıdır. Dolayısıyla aynı şubedendir.)
B) II. ve IV. bitkilerin takımları aynıdır. Doğru. (İlk isimlerinden akraba oldukları anlaşılıyor, sınıflandırma basamakları aynıdır. Dolayısıyla aynı şubedendir.)
C) Bu dört bitki, iki farklı cinse aittir. Doğru. (Dört bitkiden I. ve III. akraba yani aynı cins, II. ve IV. akraba yani aynı cins. Dolayısıyla iki cins canlı var.)
D) III. ve IV. bitkiler birbiriyle çaprazlandığında verimli döl verirler. Yanlış. (III. Pinus alba ve IV. Morus alba farklı türlerdir. Verimli döl oluşturamazlar.)
E) Bu bitkiler dört farklı türe aittir. Doğru. (Dört bitkiden I. ve III. akraba yani aynı cins, II. ve IV. akraba yani aynı cins. Dolayısıyla iki cins canlı var. Ancak cins basamağından sonraki en küçük basamak olan TÜR basamağında bu canlılar her biri ayrı tür canlı olduğu için, burada dört farklı TÜR vardır.)
SORU 9. Canlıların sınıflandırılmasında sırasıyla,
âlem – şube – sınıf – takım – aile – cins – tür
basamakları kullanılır.
Buna göre, âlem basamağından tür basamağına doğru gidildikçe her bir basamaktaki birey sayısı ve bu bireylerin aralarındaki ortak olan özellik sayısı nasıl değişir?
Cevap. 9) A
Açıklama:
- Alemden türe doğru basamaktaki birey sayısı azalır.
- Bireylerin arasındaki ortak özellik sayısı artar.
SORU 10. İki canlının aynı tür olduğunu söyleyebilmek için aşağıdaki koşullardan hangisi tek başına yeterlidir?
A) Çiftleşebilme
B) Aralarında verimli döller verebilme
C) Aynı sayıda kromozoma sahip olma
D) Benzer anatomik yapıya sahip olma
E) Aynı ekosistemde yaşama
Cevap. 10) B
Açıklama:
İki canlının aynı tür olduğunu gösteren temel kanıt, eşleştiklerinde verimli döller (kısır olmayan yavrular) oluşturmalarıdır.
SORU 11. Aralarındaki ortak özellikler en fazla olan canlılar, aşağıdaki filogenetik sınıflandırma basamaklarından hangisinde bulunur?
A)Tür B) Cins C) Familya D) Takım E) Sınıf
Cevap. 11) A
Açıklama:
Filogenetik = Doğal sınıflandırma.
- Sınıflandırma basamaklarından ortak özellikleri en fazla olan bireyler tür basamağında birlikte bulunanlardır.
SORU 12. Aşağıdaki tabloda bazı canlı türlerinin kromozom sayıları verilmiştir.
Bu tablodaki bilgilere göre,
I. İki canlı türünün kromozom sayılarına bakılarak akrabalıkları hakkında karar verilemez.
II. Bir canlı türünün kromozom sayısı, onun hangi sınıfa (clasis) ait olduğunu belirler.
III. Bir canlı türünün kromozom sayısının az olması ya da çok olması gelişmişlik düzeyini belirlemez.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap. 12) D
Açıklama:
I. İki canlı türünün kromozom sayılarına bakılarak akrabalıkları hakkında karar verilemez. Doğru. (Tavuk ve köpeğin kromozom sayıları aynı fakat sınıfları farklıdır. Kromozom sayılarının aynı olması akraba olduğunu göstermez.)
II. Bir canlı türünün kromozom sayısı, onun hangi sınıfa (clasis) ait olduğunu belirler. Yanlış. (Kromozom sayıları sınıflandırma basamağını belirlemek için kullanılamaz. Tavuk ve köpek farklı sınıflarda yer alır. )
III. Bir canlı türünün kromozom sayısının az olması ya da çok olması gelişmişlik düzeyini belirlemez. Doğru. (Kromozom sayısı canlının gelişmişliği ile doğru orantılı değildir. )
SORU 13. Bilimsel bir sınıflandırma yapılırken,
I. gen benzerliği,
II. kromozom sayısı,
III. yaşama bölgesi,
özelliklerinden hangileri dikkate alınır?
A)Yalnız I B) Yalnız II C)I ve II D)I ve III E)II ve III
Cevap. 13) A
Açıklama:
- Bilimsel adlandırmada gen (protein) benzerliği dikkate alınır.
- Kromozom sayısı ve canlının yaşadığı ortama bakılmaz.
SORU 14. Ev kedisinin bilimsel sınıflandırmadaki adı:
Felis domesticus
( a ) ( b )
Buna göre,
I. a cins adını gösterir.
II. b tanımlayıcı addır.
III. a ve b birlikte tür adını oluşturur.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap. 14) E
Açıklama:
I. a cins adını gösterir. DOĞRU.
II. b tanımlayıcı addır. DOĞRU.
III. a ve b birlikte tür adını oluşturur. DOĞRU.
SORU 15. Aşağıdaki grafikte I, II, III ve IV ile numaralandırılmış sınıflandırma basamaklarındaki canlıların protein benzerlikleri gösterilmiştir.
Buna göre, I, II, III ve IV ile numaralanmış sınıflandırma basamakları aşağıdakilerin hangisinde verilenler olabilir?
Cevap. 15) A
Açıklama:
•Küçükten büyüğe sınıflandırma basamakları:Tür-Cins-Aile(Familya)-Takım-Sınıf-Şube-Alem
•Protein benzerliği türden aleme doğru gidildikçe azalır. Buna göre seçenekler değerlendirilirse;
•I’e tür dersek III’ün cins olması gerekir.
•Bu durumda cevap C olamaz. Çünkü C şıkkında III aile olarak verilmiş.
I’e cins dersek III, aile, II, takım IV de sınıf olacaktır. Bu tahmine uygun olan A şıkkıdır.
SORU. 16. Aynı cins altında toplanan bireyler,
I. tür,
II. aile,
III. takım
basamaklarının hangilerinde kesinlikle bir arada bulunur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap. 16) E
Açıklama: Küçükten büyüğe sınıflandırma basamakları: Tür- Cins- Aile (Familya)- Takım- Sınıf- Şube – Alem
Hatırlatma
- İki farklı birey basamakların birinde birlikte bulunuyorlarsa, üst basamakları kesinlikle aynıdır.
- Fakat alt basamaklar aynı olmayabilir. Kesin bir şey söylenemez.
Örneğin; İki birey aynı sınıfta birlikte bulunuyorlarsa, mutlaka şube ve alemleri aynıdır.
BUNA GÖRE;
Cins basamağında birlikte bulunan canlıların üst sınıflandırma basamakları olan aile, takım, sınıf, şube ve alem basamakları kesinlikle aynı olacaktır. Alt basamak olan tür aynı da olabilir farklı da.
SORU: 17. Farklı canlı türünden
-P ve R aynı sınıfta
-R ile S aynı takımda
-S ve T aynı ailede
-T ve V aynı cinste bulunmaktadır.
Buna göre hangisi yanlıştır?
A) P ve T aynı sınıftadır B) V ve S aynı ailededir C) T ve R aynı takımdadır D) S ve T aynı sınıftadır E) R ve V aynı ailededir
Cevap.17. E
Açıklama:
Verilen türleri basamaklarına yerleştirelim. Yerleştirirken üst basamakların kesinlikle aynı olduğunu unutmayalım.
Örneğin P ve R aynı sınıfta birlikte bulunuyorlarsa, üst basamaklar olan şube ve alem de kesinlikle birlikte bulunulacaklardır.
(Unutma: bir kere yazılanı bir daha yazmaya gerek yok.) Bu göre:
Alem → P-R-S-T-V
Şube → P-R-S-T-V
Sınıf→ P-R-S-T-V
Takım→ R-S-T-V
Aile →S-T-V
Cins→ T-V
Tür
Seçeneklere bakıldığında E seçeneğinde ifade edilen “R ve F aynı ailededir” bilgisinin doğru olmadığını görülür.
S-T ve V nin aynı ailede olduğu görülüyor.
R ise bu basamakta yok.
SORU:18. Aşağıda bazı canlıların bilimsel adları verilmiştir.
I. Pinus alba II. Pinus nigra III. Morus alba IV. Populus nigra
Bu canlılarla ilgili olarak;
I. Cins sayısı 3, tür sayısı 4 dür.
II. I ve II numaralı canlılar çiftleşerek verimli döl oluşturabilir.
III. I numaralı canlının III ile benzerliği, II numaralı canlı ile olan benzerliğinden fazladır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
Cevap.18. A
Açıklama:
I: Cins sayısını belirlerken tür kelimelerinin birincisine bakılır. Çünkü birinci kelime cins ismidir. Şayet ilk kelime aynı ise cinsleri de aynıdır. Verilen türlere bakarsanız; Pinus, Morus ve Populus olmak üzere 3 tane cins olduğu anlaşılır. Tür sayısı tespit edilirken, her iki kelimeye birlikte bakılır. En az bir tanesi farklı ise farklı türlerdir. Aynı tür olması için her iki kelimenin de aynı olması gerekir.
Dolayısı ile 4 çeşit tür olduğu anlaşılır. DOĞRU.
II. İki bireyin verimli döl oluşturabilmesi için aynı tür olmaları gerekir. Yani Pinus alba, Pinus alba ile Pinus nigra, Pinus nigra ile çiftleşerek verimli tür oluşturabilir. Pinus alba ile Pinus nigra farklı türlerdir. Verimli döl oluşturamazlar. YANLIŞ.
III. Canlıların benzer olduğu ilk kelime olan cins isme bakılarak anlaşılır. İlk kelime aynı ise bu türlerin cins basamakları da aynıdır. Benzerlikleri diğerlerinden daha fazladır. Dolayısı ile I ile III’ün birinci kelimeleri değil ikinci kelimeleri aynıdır. İkinci kelimenin aynı olması benzer olduğunu göstermez. II numaralı tür ile I numaralı türün ilk kelimeleri aynı olduğu için benzerlikleri de daha fazladır. YANLIŞ.
SORU.19: Aynı sınıf içinde yer alan iki değişik türün;
I. Şube II. Cins III. Takım IV. Familya
Birimlerinden hangileri kesinlikle aynıdır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) III ve IV
SORU.20 : Canlıların bilimsel olarak adlandırılmasında kullanılan yönteme göre;
I. Capra domesticus II. Felis domesticus III. Canis lupus IV. Felis leo
olarak adlandırılan canlıların cins ve tür adlarına bakarak, hangilerinin birbiriyle diğerlerinden daha yakın akraba olduğu düşünülebilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
Cevap.20. D
Açıklama:
Canlıların verilen isimlerinin ilk kelimesi aynı olanların cinsi de aynıdır.
Akrabalıkları ilk kelimesi farklı olanlara göre daha fazladır.
Dolayısı ile ilk kelimesi Felis şeklinde aynı olan, II ve IV sorunun cevabıdır.
SORU.21: Aşağıdaki soy ağacında verilen canlılardan hangilerinin aynı türden olduğu kesin olarak söylenebilir?
Cevap.21. 1 – 2 – 3
Açıklama:
- Çiftleştiklerinde kısır olmayan (verimli) döller oluşturan bireyler kesinlikle aynı tür dür.
- Soy ağacında 1 ve 2 nin verimli döl oluşturduğunu gösteren 5 numaralı bireydir.
- O halde 1, 2 ve bunların çocukları olan 3 numaralı bireyler kesinlikle aynı türdür.
- 5 numaralı birey için aynı tür diyemeyiz. Çünkü verimli olup olmadığı belli değildir.
- Örneğin 3 ün at olduğunu düşünürsek 4 eşek olabilir. 5 ise katır olacaktır.
SORU.22: A canlısının kanından elde edilen serum, bazı hayvanların kanına damlatıldıktan sonra çökelme yüzdeleri şöyle olmuştur.
Bu canlıların A ile akrabalık derecesinin yakından uzak olana doğru sıralanışı nasıl olmalıdır?
Cevap.22. X – Z – Y
Açıklama:
- Aracı canlı kullanılmadan doğrudan damlatıldığı için çökelmenin en az olduğu en yakın, en çok olduğu en uzak akraba olacaktır.
SORU.23: X canlısından alınan kan Y canlısına enjekte edildikten sonra, Y canlısının kan serumu, K, L ve M bireylerinin kanları üzerine damlatılıyor.
Bir süre sonra K da çökelme oranı %2,5, L de çökelme oranı %25 ve M de çökelme oranı %45 olarak tespit ediliyor.
K, L ve M bireylerinin X ile akrabalık derecesinin yakından uzak olana doğru sıralanışı nasıl olmalıdır?
Cevap.23. M – L – K
Açıklama:
- Y canlısı aracı olarak kullanılmıştır.
- Bu durumda X ile en yakın akraba çökelmenin en çok olduğu M, en uzak akrabanın da çökelmenin en az olduğu K bireyidir.
KONU BİTTİ.
Comments (2)
cok sağolun hocaalar bu kadar anlatamıyor<3
Teşekkür ederiz.Umarız sizin için faydalı olmuştur.